در این بخش می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که سندرم پیریفورمیس چیست؟ و علل مبتلا شدن به سندرم پیریفورمیس را بیان کنیم. همچنین جهت درمان و تسکین درد, یکسری تمرینات را بصورت تصویری به شما آموزش دهیم. سندرم پیریفورمیس (piriformis syndrome) نخست در سال 1928 تعریف شد.
در گذشته آنرا سبب 6 درصد سیاتیکا (سندرم با درد انتشاری از کمر به طرف باسن و قسمت خلفی و خارجی اندام تحتانی که شایعترین علت آن فتق دیسک بین مهره ای پایین کمر است و یا دردی که در هر جایی در طول مسیر عصب سیاتیک قرار دارد، بیماریcotugno’s، نورالژی یا نوریت سیاتیک نیز گفته می شود) می دانستند، ولی امروزه با تکنیک های تصویربرداری و الکترودیاگنوستیک دریافته اند که سندرم یبریفوریس بسیار شایعتر است زیرا این سندرم می تواند شبیه سندرمهای درد شایعتر مثل رادیاکولوپاتی کمری، اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک و بورسیت تروکانتر بزرگ استخوان فمور خود را نشان دهد. این سندرم معمولاً بعلت کمپرسیون و یا تحریک قسمت پروگزیمال عصب سیاتیک در جایی که از طریق مجرای بزرگ سیاتیک از لگن خارج می شود بوسیله عضله پیریفورمیس ایجاد می شود.

سیاتیک در کمین افراد کم تحرک

سیاتیک نام یک عصب است و در واقع اصطلاح سیاتیک به دردی اطلاق می شود که در طول عصبی به همین نام خوانده می شود این عصب طولانی ترین عصب داخل بدن است که از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسیر خود به شاخه های متعدد تقسیم می شود.
 سیاتیک یکی از علل مهم کمردرد و درد در اندام تحتانی است تغییرات وابسته به سن درستون مهرها شایع ترین علت سیاتیک است که بیشتر در فاصله ی سنی ۳۰ تا ۵۰ سال روی می دهد و هر گونه فشار بر روی این عصب از جمله بلند کردن اجسام سنگین، برگشتن ناگهانی به پشت، انجام دادن ورزشهای سنگین موجب بروز درد خفیف تا ناتوانایی و از کار افتادگی در فرد می شود.
ممکن است درد به صورت احساس گرفتگی عضلات در ساق پا و یا احساس درد در پشت باشد که اگر این درد خفیف بود می توان با استراحت ، آب درمانی مصرف دارو های ضد التهاب زیر نظر پزشک،تقویت عضلات مهره ها و فیزیوتراپی آن را درمان کرد.
اگر احساس درد با بی حسی،سوزن سوزن شدن و ایجاد علائم عصبی همراه بود و با درمان طبی و مصرف مسکن و دارو های ضد التهاب بهبود نیافت بهتر است بیمار زیر نظر پزشک متخصص تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
افرادی که تحرک کمی دارند و کم فعالیت هستند نسبت به افراد فعال بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند و همچنین افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند به دلیل آسیب و تخریب عصبی که بر اثر دیابت بر آن ها ایجاد شده هم در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
 بیماری سیاتیک به مجموعه‌ای از علامت‌هایی گفته می‌شود که با تحت فشار قرار گرفتن یا تحریک شدن عصب سیاتیک به وجود می‌آید.
 عصب سیاتیک بلندترین و قطورترین عصب بدن است.

آناتومی

عضله پیریفورمیس عضله کوچکی است که در عمق لگن و باسن قرار گرفته و از یک طرف به استخوان ساکروم  یا خاجی و از طرف دیگر به قسمت های بالایی استخوان ران میچسبد. وظیفه عضله پیریفورمیس چرخش خارجی ران و دور کردن آن از محور مرکزی بدن است. 
اهمیت این عضله در درد های لگن و باسن ناشی از نزدیکی آن با عصب سیاتیک است.

علت بروز سندروم پیریفورمیس چیست؟

 
سندروم پیریفورمیس بر اثر سفت شدن و کوتاه شدن عضله پیریفورمیس ایجاد میشود. نیروهای غیر متعادلی که به علت ورزش غیر اصولی و یا به علت تغییر در بیومکانیک لگن به این عضله وارد میگردند موجب میشود عضله سفت و غیر منعطف شده و در نتیجه به عصب سیاتیک که از کنار آن عبور میکند فشار وارد کرده و علائم بیماری ظاهر شوند.
گاهی اوقات هم به علت ضربات مستقیمی که به پشت باسن وارد میشود عضله پیریفورمیس آسیب دیده و درون آن خونریزی میکند و این خونریزی و چسبندگی هایی که بعد از آن بین عصب و عضله ایجاد میشود موجب فشار یا کشش به عصب شده و علائم بیماری را ظاهر میکند.
سندروم پیریفورمیس در اسکی بازان، رانندگان ماشین های سنگین، تنیس و دوچرخه سواری طولانی مدت بیشتر دیده میشود. 

علائم سندروم پیریفورمیس چیست؟

مهمترین علائم سندروم پیریفورمیس عبارتند از

• درد مزمن در باسن که میتواند به پایین ران و یا کمر انتشار پیدا کند

• درد ممکن است با مدت طولانی ایستادن یا نشستن یا چمباتمه زدن بیشتر شود

• درد ممکن است همراه با اجابت مزاج باشد

• درد ممکن است در آلت تناسلی احساس شود

• درد در صبح هنگام برخاستن از خواب

• افزایش درد با چرخش داخلی ران و نزدیک شدن آن به محور مرکزی بدن و خم شدن ران

درمان سندروم پیریفورمیس

درمان سندروم پیریفورمیس با کاهش فعالیت های شدید ورزشی شروع میشود. به محض شروع علائم بیماری باید حرکاتی را که موجب افزایش درد میشوند کنار گذاشت.
گرمای موضعی در ناحیه درد و استفاده از داروهای ضد درد و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی هم میتواند در کاهش درد بیمار مفید باشند.

مهمترین قسمت درمان این بیماران انجام تمرینات و نرمش های کششی بر روی عضله پیریفورمیس است. مهمترین نرمش های کششی عضله پیریفورمیس به صورت زیر انجام میشوند.


به پشت بر روی زمین بخوابید. زانوی راست خود را خم کرده بطوریکه کف پای راست شما بر روی زمین قرار گیرد. ساق و مچ پای چپ خود را بر روی ران راست قرار دهید. با هر دو دست ران راست را گرفته و به طرف شانه راست بکشید. در این حال باید در پشت باسن چپ خود احساس کشش خفیفی داشته باشید. این نرمش را میتوانید با کشیدن زانوی چپ به طرف سینه خود هم انجام دهید. این حالت را 30-15 ثانیه حفظ کنید. پا ها را به وضعیت اولیه برگردانده و همین کارها را برای پای مقابل انجام دهید.

این حرکت را در اولین روز تمرین دو بار در روز و هر بار یک مرتبه انجام دهید. روز دوم هم دو بار در روز و هر بار دو مرتبه. روز سوم هم دو بار در روز و هر بار سه مرتبه. روز سی ام هم دو بار در روز و هر بار سی مرتبه انجام دهید. پس یک ماه طول میکشد تا بتوانید روزی دو مرتبه و هر بار سی مرتبه نرمش را انجام دهید. اگر در طول این سی روز احساس میکنید نرمش کمی شما را اذیت میکنید لزومی ندارد حتما روزی یکی به نرمش اضافه کنید. میتواند هر دو و یا هر سه روز یکی به تعداد نرمش ها اضافه کنید ولی به یاد داشته باشید هرگز روزی بیش از یکی به تعداد نرمش اضافه نکنید.

ماه دوم تعداد را افزایش ندهید بصورتیکه هر روز دو بار و هر بار سی مرتبه نرمش را انجام دهید.
تاثیر نرمش بتدریج در ماه دوم ظاهر میشود. عجله نکنید و قدری صبر داشته باشید. بتدریج علائم بهبودی ظاهر خواهد شد.
این نرمش را میتوان در حالت نشسته بر روی زمین یا نشسته بر روی یک صندلی هم انجام داد.
 


نرمش های کششی عضلات ایلیوپسواس، تنسور فاسیا لاتا، همسترینک و عضلات گلوتئال هم برای این بیماران مفید است. 

انجام اقدامات زیر توسط بیمار در منزل مفید است 

• صبح ها بعد از برخاستن از خواب و قبل از برخاستن از تختخواب به شانه خوابیده و زانو را به مدت پنج دقیقه خم و راست میکنیم

• در طول روز هر چند ساعت یکبار به مدت یک دقیقه سر پا ایستاده و به طرفین میچرخیم

• در صورت امکان بصورت روزانه از وان آب گرم استفاده میکنیم

• به پشت خوابیده و هر دو پای خود را بالا آورده و حرکت رکاب زدن دوچرخه را انجام میدهیم

• هر چند ساعت یکبار 6 مرتبه زانوی خود را خم و راست میکنیم

 
بیمار نباید بمدت زیاد یک جا بنشیند و باید هر 20 دقیقه بلند شده و چند قدم راه برود. بیمار به مدت طولانی نباید رانندگی کند و هر 20 دقیقه باید بایستد و چند دقیقه راه رفته و نرمش های کششی را انجام دهد.
در مواردی که درد بیمار با اقدامات فوق درمان نشود تزریق داروی بیحس در محل درد در ناحیه باسن ممکن است کمک کننده باشد.
بندرت و در صورت عدم بهبودی بیمار بعد از انجام درمان های بالا ممکن است عمل جراحی بصورت بریدن محل اتصال عضله پیریفورمیس به استخوان بتواند درد بیمار را از بین ببرد.
 

قبل از انجام تمرینات ،با فیزیوتراپیست یا پزشک خود مشورت کنید